Aşı Sürgünlerinin Bakımı

Mart ayında yaptığımız aşılar filizlendiler ama arada filizlenmeyenler de oldu tabi. Aşı sürgünlerinin düzenli bakımı gerekiyordu. Yapıldı ama arada ihmal edilenler de oldu. Bu ihmal de gelişmenin yavaş olmasına, aşı sürgünü üzerindeki istenmeyen ve bakımı esnasında kesilip atılacak olan kısımların boşu boşuna büyümesine sebep oldu. Mesela aşağıdaki fotoğraftaki aşı sürgünü; bu fotoğraf yaklaşık 1 ay önce çekilmiş bir fotoğraf. İlk bakımı da daha bir kaç gün önce yapıldı. Karmakarışık büyümüştü ve hangi dalın nerde olduğu belli değildi (bu filizlerin 8-10 katı daha hacimli halini düşünün, o kadar yani). İçlerinden bir tane sürgünü seçtik ve diğerlerini kestik. Halbuki bakımını zamanında yapsaydık, kesip attığımız sürgünlere giden kuvvet, bıraktığımıza gidecekti ve sürgün çok daha hızlı ve düzgün gelişecekti. Onun için, aşılar sürdükten sonra bakımlarını kesinlikle ihmal etmemek gerekir.  

Aşı sürgünü toprak yüzeyine çıktıktan sonra sık bakım ister. Her aşı sürgünü için, ilk tel yüksekliğinden biraz uzunca (1 m kadar uzunlukta) herek gerekir. Aşı sürgünlerinden kuvvetli olanı 25-30 cm olunca hereğe bağlanır. Diğerleri dipten kesilir. Düzgün büyüyen dik bir gövde olması sağlanmalıdır. Aşı sürgünü çok hızlı (günde 3-4 cm kadar) büyür. Bu nedenle haftada bir kesmeyecek bir malzeme ile (ip, şerit, bez) hereğe bağlanmalıdır. Bu arada aşı sürgününde oluşacak koltuklar dipten itibaren makas veya düzgün kesen bir bıçakla temizlenir. Bunlar temizlenmez ve büyümelerine izin verilirse, ana sürgünün gelişmesi yavaşlar ve çalı görünümü alır.

Aşı sürgününün boyu ilk telin geçirileceği yüksekliğe ulaştığında, taçlandırılacak kısımdan tepe alınır. Tepe alma gözün 1-2 cm üzerinden yapılır. Bu bölümde yapraklar normal büyüklüklerini almış olmalıdır. Aksi halde göz olgunlaşmamış olacağından sürmez. Koltuk alma sırasında taç yüksekliğinden çıkan koltuklara dokunulmaz. Sıcak bölgelerde tepe alma Mayıs sonu- Haziran ortası yapılabilir.

Yukarıdaki videodaki aşıdan bir kaç tane sürgün oluşmuş. İçlerinden bir tanesi daha iyi gelişmişti. Bu daha iyi gelişen sürgün, destek için dikilen hereğe bağlandı. Taçlandırılacak kısımdan kesilecekti, en doğrusu buydu. Ancak biz bazen kesmeyip ana sürgünü yatırıyoruz, tel hizasındaki koltuk sürgününü de karşı tarafa yatırıyoruz. Yatırdığımız ana sürgünün ucunu kesince diğer tarafa yatırdığımız koltuk sürgünü de iyi bir şekilde gelişiyor. Yukarıdaki videonun sonunda bu aşı sürgününün son halinden de görülecektir bu.  

Oluşturulacak terbiye sistemine göre yeterli sayıda koltuk sürgünü bırakılır. Telli terbiye sistemlerinde bu 2 adettir. Bunlar yaz sonuna kadar 2-4 m kadar uzar ve odunlaşırlar. Kış budaması sırasında terbiye şekline göre budanırlar.

Aşı sürgününde yapılacak bir başka bakım işi, boğaz kökü ve anaçtan çıkan sürgünlerin temizliğidir. Anaç ve kalem iki ayrı parça olduğundan birbirlerini atma eğilimindedirler. Bu nedenle de anaçlardan sürgün, kalemlerden kök oluştururlar. Anaçlardan çıkan sürgünler ilk zamanlarda elle çekilerek dipten koparılır. Kalem veya aşı yerinden çıkan kökler de bahar aylarında keskin bir bıçak yardımıyla dipten çıkarılırlar. İlkbaharda yapılmazsa yazın boğaz kökü temizliğinden kaçınılmalıdır. Aksi halde su alımı yetersizliğinden fidanlar sarsıntı geçireceklerdir. Bu durumda kök boğazı temizliği sonbaharda yapılmalıdır. İlk 2-3 yıl kök boğazı temizliği yapılan asmalarda ileriki yıllarda boğaz kökü temizliğine gerek kalmaz. Odunlaşan ve kökleşen dokular yeniden kök oluşturmaz.